Kunst van en voor iedereen
Iedereen heeft recht op kunst. En onze kunstensector heeft participatie in het bloed zitten. Of het nu gaat om publiekswerking, kunsteducatie, sociaal-artistiek werk of nog andere vormen: onze professionele kennis en ervaring staat internationaal hoog aangeschreven. We reiken de hand naar alle publieksgroepen, naar een groot en divers palet aan makers, naar lokale beleids- en cultuurmakers, het onderwijs, de openbare omroep en naar andere sectoren. Tegelijk bereiken ons almaar meer vragen naar samenwerking, ook van buiten de kunstensector.
Maar de processen die nodig zijn om kwalitatief participatief te werken vereisen maatwerk en zijn bijzonder arbeidsintensief – voor én achter de schermen. Lokale beleidsmakers hebben niet altijd voldoende ruimte om steun te bieden, terwijl net op het lokale niveau zeer belangrijk werk geleverd wordt.
Praktijkondersteuning
Werken aan educatie, toeleiding, participatie: het zijn processen die hun succes danken aan arbeidsintensief maatwerk. Met specifieke ondersteuning, over specifieke vormen en disciplines heen, kunnen ze nog versterkt worden.
Onze aanbevelingen
Ondersteun ons met veldonderzoek dat de autonome waarde van kunsteducatie, sociaal-artistiek werk en andere vormen van participatief werk zichtbaar en deelbaar maakt, ook buiten onze sector.
Ondersteun organisaties en kunstenaars met kennisdelingstrajecten en proeftuinen voor praktijkvernieuwing.
Kunst op lokaal niveau
Kunst is er niet enkel voor stedelingen. Overal in Vlaanderen is er toegang tot een divers en kwaliteitsvol aanbod. Dat mensen zo dichtbij huis kunnen deelnemen aan een kwalitatief kunstaanbod is te danken aan de inspanningen van lokale beleidsmakers en aan de inzet en knowhow van lokale programmatoren in cultuurcentra.
Tegelijkertijd staat de spreiding van artistiek werk steeds meer onder druk. Programmatoren in cultuurcentra moeten alsmaar meer doelen dienen, met minder middelen. De incentive voor landelijke spreidingsinitiatieven werd geschrapt, terwijl het zijn effectiviteit in het verleden ruimschoots aangetoond heeft. Daarnaast is er veel artistiek werk dat floreert in het buitenland maar weinig of zelfs niet te zien is in eigen land. Daarom is er nood aan een ambitieus plan dat inzet op de toekomst van lokale participatie aan een artistiek kwaliteitsvol aanbod overal in Vlaanderen.
Onze aanbevelingen
Maak het presenteren van Vlaamse kunstproducties opnieuw aantrekkelijk voor cultuurcentra. Zet een programma op voor de financiering van spreiding van artistiek werk.
Bouw verder op de kennis van zaken van lokale programmatoren in cultuurcentra. Geef ze vleugels: meer vertrouwen, meer budget, meer autonomie, meer ruimte voor risico. Zorg voor praktijkondersteuning die aansluit bij hun noden.
Voorzie budget om bovenlokale, regionale en landelijke spreidingsinitiatieven zoals Trappelend Talent of Circuit X op te zetten in samenwerking met lokale cultuurprogrammatoren. Dergelijke initiatieven hebben hun effectiviteit in het verleden ruimschoots aangetoond.
Kunst in het onderwijs
Er is steeds meer bewijs dat zowel kunst beleven als zelf kunst maken belangrijke effecten heeft op onze cognitieve, sociale, zintuigelijke en culturele ontwikkeling. Op jonge leeftijd kennis maken met kunst draagt bij aan cultuurparticipatie op latere leeftijd en dus aan gelijke kansen. Maar het draagt ook bij aan de realisatie van andere eindtermen dan de puur kunstgerelateerde, zoals taligheid, kennis en inzichten in geschiedenis en in maatschappelijke vorming. Met meer kunst in het onderwijs zetten we allemaal stappen vooruit.
Het onderwijs is de plek bij uitstek waar iedereen, ongeacht de thuissituatie, in aanraking kan komen met kunst. Toch krijgt kunst vandaag nog te veel een bijrol in het onderwijs. De kunsten zijn niet expliciet opgenomen in de minimumdoelen. In de lerarenopleidingen is er te weinig aandacht voor. Masterstudenten kunsteducatie kunnen nu slechts in beperkte mate stage volgen door een gebrek aan faciliterende maatregelen. En scholen die artistieke activiteiten willen aanbieden lopen aan tegen te lage budgetten en een te hoge planlast.
Onze aanbevelingen
Introduceer meer aandacht voor kunst in alle vormen van onderwijs, de lerarenopleiding én de bachelors en masters die naar onderwijs toeleiden. Zet de kunsten expliciet in de eindtermen, op alle onderwijsniveaus. Ga resoluut van STEM naar STEAM (Science, Technology, Engineering, Arts and Mathematics).
Versterk de masters kunsteducatie met praktijkleertrajecten.
Verhoog het budget voor artistieke activiteiten door derden op school. Zorg dat het personeelsbudget van een school kan worden ingezet voor externe kunstenorganisaties. Verminder de planlast en bied praktische ondersteuning aan leerkrachten, ook op vlak van mobiliteit.
Stimuleer nog meer kunstenaars, eventueel via co-teaching, residenties, bijscholing of zij-instroombeleid, om een rol op te nemen in het onderwijs. De schrijversresidenties van Literatuur Vlaanderen kunnen als inspiratie dienen.
Organiseer een intersectorale dialoog tussen onderwijs en de kunsten, zodat we samen innovatieve samenwerkingsprojecten kunnen creëren. Vraag de steunpunten en CANON Cultuurcel om dat proces te faciliteren. Mik op een langetermijnresultaat.
Kunstkuur en Dynamo-projecten: ga voor structurelere vormen van samenwerking met de kunstenorganisaties in plaats van de huidige projectmatige aanpak. Naar analogie met Kunstkuur kunnen ook de Dynamo-projecten aan bod komen in de context van Brede school en de naschoolse opvang.
Versterk Canon Cultuurcel met nog meer expertise uit de kunstensector en het kunstenbeleid.
Kunst en de openbare oproep
We zien het als onze maatschappelijke plicht om kwaliteitsvolle toegang te blijven bieden tot kunst voor zoveel mogelijk mensen. Daarom zetten we ons in voor een sterk bondgenootschap met de openbare omroep. Maar zowel de kunsten als de openbare omroep werken in een snel evoluerende samenleving en een geglobaliseerde, hyperconcurrentiële markt. Om in te spelen op nieuwe mogelijkheden blijft een slagkrachtige omroep onontbeerlijk.
Onze aanbevelingen
Blijf volwaardig investeren in de openbare omroep.
Ondersteun de omroep in zijn bondgenootschap met de kunsten.