Kunsthuizen en infrastructuur
Onze kunsthuizen zijn ankerpunten in onze steden en gemeenten, en ontmoetingsplekken voor makers en bezoekers. Geen kwaliteitsvolle creatie en presentatie zonder state-of-the-art infrastructuur. Daarom koesteren we onze kunsthuizen, niet in het minst de gebouwen met historische en architecturale waarde. We zorgen dat we voldoen aan wettelijke normen. Met onze jarenlange expertise blijven we infrastructuur ontsluiten en verbouwingen mee in goede banen leiden. Elke dag werken we aan goed beheer, meer veiligheid, grotere toegankelijkheid en meer duurzaamheid. Dat willen we in de toekomst blijven doen.
Maar de manier waarop ons land met culturele infrastructuur omgaat, baart ons zorgen. Het is niet altijd duidelijk welk overheidsniveau waarvoor verantwoordelijkheid draagt. Een helder en gedeeld zicht op alle infrastructuurnoden ontbreekt. Ondertussen verstrengt de regelgeving zonder garantie op de financiering en de praktische uitvoerbaarheid ervan. Dat alles bemoeilijkt een slagkrachtige aanpak.
Vandaag putten kunsthuizen te vaak uit artistieke middelen om infrastructuurnoden te lenigen, wat ten koste gaat van onze kernopdracht. De overheid investeert maar doet dat vaak eenmalig. Die middelen zijn dan wel geschikt voor verbouwingen en moderniseringen, maar niet voor structureel onderhoud. Daardoor wordt herstel uitgesteld en dat kost op het einde van de rit veel meer overheidsgeld dan preventief beheer. Ook investeringen in duurzaamheid schieten er vaak bij in. Nochtans zijn die snel nodig – niet alleen om de klimaatuitdaging aan te pakken, maar ook omdat de energiecrisis onze huizen opzadelt met hoge kosten.
Daarom is een integraal beleid voor culturele infrastructuur nodig. We pleiten voor een sterke visie op infrastructuur, en een structurele aanpak, met meer investeringssubsidies, meer beleidsafstemming en een betere ondersteuning van de sector.
Masterplan culturele infrastructuur
Om slagkrachtig beleid te kunnen voeren is er een transparant, visionair en duurzaam masterplan nodig.
Onze aanbevelingen
Maak een sectorbrede SWOT-analyse van de culturele infrastructuur. Vraag de Vlaamse Bouwmeester om op basis daarvan een masterplan op te stellen in cocreatie met alle betrokken beleidsniveaus, de sector en met onafhankelijke experten.
Bepaal op basis van dat masterplan prioriteiten en werk passende vormen van financiering en ondersteuning uit.
Maak goede afspraken voor de verdeling van de verantwoordelijkheden tussen de diverse beleidsniveaus naar analogie met het Lokaal Woonbeleid.
Zorg ervoor dat kunstenorganisaties hun artistieke budgetten niet moeten aanwenden om infrastructuurnoden aan te pakken.
Budget
Het budget voor investeringssubsidies in culturele infrastructuur is te laag. Wie zo’n subsidie krijgt, moet 40% eigen middelen inbrengen – een veel te hoog bedrag voor veel organisaties.
Onze aanbevelingen
Zorg voor een vaste financieringslijn voor structureel onderhoud.
Realiseer een inhaalbeweging voor alle noodzakelijke ingrepen om onze infrastructuur toegankelijk, veilig en duurzaam te maken.
Voorzie voldoende budget voor de implementatie van de nieuwe Belgische regelgeving over luchtkwaliteit en de nieuwe Europese richtlijnen over led-verlichting.
Ondersteun de sector bij het zoeken naar extra middelen. 40% eigen middelen inbrengen is veel. Verlaag dat.
Help bij de voorfinanciering van de investeringskost: voorzie een voorschot van 80% van de investeringssubsidies.
Afsprakenkader
Zorg voor afdoende afsprakenkaders en continue afstemming.
Onze aanbevelingen
Scan elke nieuwe regelgeving die een invloed heeft op culturele infrastructuur op energiezuinigheid en op haar bijdrage aan het halen van de klimaatdoelstellingen. Begin met de nieuwe wet over luchtkwaliteit.
Pas bij verbouwing en renovatie van kunsthuizen de conservatie-eisen vanuit erfgoed en monumentenbeheer aan zodat ze hun vooraanstaande rol in kunstcreatie, -presentatie en publieksparticipatie ten volle kunnen blijven spelen.
Ondersteuning
De sector heeft nood aan ondersteuning op maat.
Onze aanbevelingen
Geef het Team Infrastructuur en het departement CJM voldoende slagkracht, zodat ze nog meer een ontzorgende rol kunnen opnemen. Laat hen nauwer samenwerken met het Vlaams Energiebedrijf, het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf en de Vlaamse Bouwmeester.
Vertaal het beheersplan Onroerend Erfgoed naar de kunstensector om zo de staat van onze culturele infrastructuur in kaart te brengen. Zorg voor een makkelijk in te vullen sjabloon zodat vergelijken mogelijk wordt.
Geef de kunsten naar analogie met het onderwijs een vrijstelling voor de btw op verbouwingen en op de onroerende voorheffing en patrimoniumtaks op culturele infrastructuur.
Maak energiescans voor de kunstensector gratis. Creëer een sectoraal energieloket en schakel de lokale energiehuizen mee in voor de lokale praktijkondersteuning.
Versnel de sectorspecifieke praktijkondersteuning voor de kunstensector in de vorm van netwerkontwikkeling, kennisdelen, tools & handleidingen. Ontzorg de sector met pilootprojecten, bijvoorbeeld de oprichting van energie-gemeenschappen.